Yalan Söyleyen Çocuklar
Çocuklar yalan söyler. Yaşı küçük olanlar gerçek ve hayal arasındaki farkı bilmediğinden, okul çağına gelenler yetişkinleri mutlu etmek için, ergenlik dönemindekiler istediklerini elde etmek için yalan söyleyebilir. Anne babaları bu konuda en çok endişelendiren, çocuklarına güvenemeyecekleri düşüncesi ve böyle giderse nasıl birer yetişkin olacakları. Bu uzun vadeli endişeleri bir kenara bırakıp, çocuklar yalan söylediğinde verilecek doğru tepkilere odaklanmak gerekiyor.
Toronto’da yapılan bir araştırma gösteriyor ki, otoriter disiplin anlayışını benimseyen okullarda eğitim alan çocuklar yalana daha çok başvuruyor. Öğrenciler, doğruyu söylediklerinde ortaya çıkabilecek olumsuz sonuçlardan kaçınma eğiliminde. Yalan söylediklerinde karşılaştıkları ceza ne kadar yoğunsa, bir sonraki olayda yalana başvurma ihtimali artıyor. Bir davranışı ortadan kaldırmaya çalışırken aslında pekiştiriyor olmak oldukça çelişkili değil mi?
Çocuklar yalan söylediğinde ne yapmak lazım?
- Yalan söylemenin altında yatan ihtiyacı görmeye çalışın. Sizi mutlu etmeye mi çalışıyor? Disiplin yöntemleriniz çok mu katı? Çocuğunuzun hayalkırıklığını tolere edebilmekle ilgili desteğe mi ihtiyacı var? Altta yatan nedeni çözdüğünüzde yalana olan ihtiyaç azalacaktır.
- Duygu, düşünce ve ihtiyaçlarını rahatça ifade edebileceği ortamlar yaratın. Fikirlerinin önemsendiğini gören çocuklar, yalan söylemek yerine ihtiyaçlarını dile getirmeyi tercih edecektir.
- Aşırı cezalar vermekten kaçının. Yalan söylediğinde cezalandırmak yerine, doğru söylediğinde takdir etmeye özen gösterin.
- Kötü bir çocuksun, yalancısın gibi genelleyici ifadeler kullanmayın. Yetişkinler çocukları etiketlediğinde, kendilik algıları bu etiketlere göre gelişiyor. Verdiğimiz sıfatlarla tutarlı davranışlar sergileme eğilimi artıyor.
- Yalan söylemeyi teşvik eden, cevabını bildiğiniz soruları sormayın. Bunun yerine, olayı görüp anladığınızı gösterin ve çözüm önerileri sunun. Soruna değil, çözüm alternatiflerine yönelin. Dişlerini fırçaladın mı diye sormak yerine, diş fırçalamayı nasıl daha eğlenceli hale getirebileceğinizle ilgili bir konuşma başlatabilirsiniz.
- Çocuğunuzun alanına saygı gösterin. Sizle paylaşmak istemediği konular olabilir. Zorladığınız takdirde, yalan söyleme ihtiyacı artacaktır.
- En önemlisi, her konuda olduğu gibi rol model olmaya gayret gösterin. Zor da olsa doğruları söyleyerek, ve benzer durumlarla nasıl baş ettiğinizi modelleyerek ona örnek olun. Çocuklar söylediklerimizden çok yaptıklarımızla ilgilenirler.
-
Victoria Talwar, Kang Lee. A Punitive Environment Fosters Children’s Dishonesty: A Natural Experiment. Child Development, 2011.