Ergenlikte Riskli Davranışlar
Ergenlikte Riskli Davranışlar
Ergenlik çok genel bir tanım olarak çocukluktan yetişkinliğe geçiştir. Zihinsel beceriler bu iki uç arasında gidip geldiği için, bu süreçte bireylerin farklı davranışlar sergilemesine sık rastlanır. Özellikle tehlikeli ve aşırı risk içeren deneyimlere yönelme ergenlik döneminin belirgin bir parçası. Son yıllarda psikologlar bu konuda beynin nörolojik gelişiminin önemini vurgulayan araştırmalara imza atıyorlar. Temple Üniversitesi’nden Laurence Steinberg, ergenlikte riskli davranışlara yönelmenin altında beynin gelişmekte olan iki kısmının rekabetinin yattığı görüşünde. Sosyoduygusal sistem beyinde kişilerarası ilişkileri ve duygusal verileri işlemeye yarayan ve ergenlikte aktivitesi oldukça artan bir bölüm. Artan aktivite duyguların daha yoğun yaşanmasını ve sosyal etkiye karşı daha hassas olmaya neden oluyor. Bu yüzden gençler arkadaşlarının düşüncelerine çok önem veren, dış görünüşüyle fazlaca ilgilenen ve her türlü duyguyu abartılı yaşayan bireyler haline geliyor. Gelişmekte olan diğer bir sistemse duygu ve davranışları düzenleyen, denge konusunda son kararı veren bilişsel kontrol sistemi. Sosyoduygusal sistemin yoğun aktivasyonu ergenliğe girer girmez başlarken, bilişsel kontrol mekanizması gelişimini yirmili yaşlara kadar tamamlayamıyor. Aradaki bu zaman farkı ergenlerin neden daha fazla tehlikeye atılabildiklerini açıklıyor.
Steinberg’e göre, gençler yalnızken veya duygular çok yoğun olmadığında bilişsel kontrol sistemi davranışları dengeleme konusunda başarılı olabiliyor. Ancak kontrol mekanizması arkadaşların varlığında yetersiz kalıyor. Steinberg yaptığı bir çalışmada, bilgisayarda araba yarışını arkadaşlarıyla oynayan grubun, tek başına oynayan gruba göre iki kat daha fazla risk aldığı sonucuna ulaşmış. Gençlerin sosyal ortamlarda uyum sağlamaları, uyuşturucu kullanımı, aşırı hız gibi tehlikeli davranışlara yönelmeleri kolaylaşıyor. Ergenlik belki de insan yaşamının en farklı dönemi. Dışarıdan sadece davranışlara yansımasını görebildiğimiz bu süreçte, nörolojik değişimlerin payı çok büyük.
-
Temple University. “Teenage Risk-taking: Biological And Inevitable?.” ScienceDaily, 12 April 2007.